Сьледчыя ўпраўленьня Службы бясьпекі Ўкраіны ў Херсонскай вобласьці завялі супраць ураджэнца Слуцку, грамадзяніна Расеі Віктара Багатурава крымінальную справу паводле ч. 1 артыкулу 438 Крымінальнага кодэксу Ўкраіны (парушэньне законаў і звычаяў вайны).
Як стала вядома Свабодзе, міжнародны вышук Віктара Багатурава абвясьцілі 31 сакавіка і завочна арыштавалі яго 24 красавіка 2025 году.
Як усё адбывалася
Украінскі паўднёвы горад Скадоўск Херсонскай вобласьці расейцы захапілі 9 сакавіка 2022 году. Як пазьней у інтэрвію выданьню Suspilne.media паведаміў мэр гораду Аляксандар Якаўлеў, мясцовыя ўлады не пасьпелі своечасова атрымаць з Херсону дапамогу сіламі і зброяй. Але ад пачатку ўваходу расейскіх войскаў тутэйшыя жыхары штодня выходзілі на акцыі пратэсту супраць акупацыі.
16 сакавіка расейскія вайскоўцы затрымалі мэра гораду Аляксандра Якаўлева, ягонага намесьніка і сакратара гарадзкой рады.
«Было канкрэтнае заданьне — нас забраць. Яны праверылі дакумэнты, зьвязалі нам рукі і павезьлі ў паліцыю. Тады арганізаваўся вельмі вялікі мітынг у Скадоўску, калі людзі пачалі адзін адному перадаваць, што нас забралі. Нас пратрымалі паўдня ў падвале: дапытвалі, высьвятлялі, каму мы падпарадкоўваемся і адпраўляем справаздачы, навошта ў нас муніцыпальная варта, дзе мы трымаем зброю, якія ў нас заданьні. І ўжо калі нас выпусьцілі, яны жорстка разагналі мітынг», — расказаў Аляксандар Якаўлеў.
Паводле яго словаў, расейцы разграмілі памяшканьні гарадзкой рады, вынесьлі аргтэхніку. Зачыненыя дзьверы яны расстрэльвалі, каб адчыніць кабінэты і дабрацца да дакумэнтацыі.
Катавалі ў дзіцячым аздараўленчым цэнтры
Як і ў большасьці акупаваных украінскіх гарадоў, расейскія войскі пачыналі з выяўленьня сярод мясцовых жыхароў прадстаўнікоў улады, актывістаў і вайскоўцаў Узброеных сіл Украіны. Затрымлівалі кожнага «падазронага» зь іхнага гледзішча грамадзяніна.
Усіх затрыманых часта не маглі зьмясьціць у мясцовых сьледчых ізалятарах і ўпраўленьнях паліцыі. У Скадоўску, напрыклад, апроч упраўленьня паліцыі, людзей звозілі ў дзіцячы лягер аздараўленьня і адпачынку «Слава», дзе іх незаконна ўтрымлівалі і дапытвалі.
Ураджэнец Беларусі Віктар Багатураў выконваў функцыі вайсковага камэнданта Скадоўскага раёну Херсонскай вобласьці. Ён асабіста ўдзельнічаў у допытах і пабіцьці прадстаўнікоў кіраўніцтва Скадоўску — мэра Аляксандра Якаўлева, ягонага намесьніка і сакратара гарадзкой рады.
Са словаў Якаўлева, ён жа прымушаў мясцовае кіраўніцтва і дэпутатаў разьмяркоўваць гуманітарную дапамогу, якую Расея прывозіла ў Скадоўск, каб стварыць для прапагандыстаў карцінку, як мясцовыя жыхары і ўлады чакалі «вызваленьня» і цяпер актыўна супрацоўнічаюць з акупацыйнымі ўладамі.
У чарговы раз пасьля адмовы ўдзельнічаць у гэтым Аляксандар Якаўлеў змог выбрацца з акупацыі, а пазьней паведаміў праваахоўным органам, як адбывалася акупацыя Скадоўску.
Як праходзілі допыты
Пасьля затрыманьня Аляксандра Якаўлева зьмясьцілі ў камэру мясцовага ўпраўленьня паліцыі. Адтуль для допыту яго выводзілі ў кабінэт іншыя вайскоўцы. Віктар Багатураў сам праводзіў допыт, каб дабіцца ад мэра Скадоўску інфармацыі аб наяўнасьці зброі ў мясцовых жыхароў і арганізацыі муніцыпальнай варты.
Каб разгаварыць мэра, Багатураў пачаў біць яго, наносячы ўдары па грудзіне і шыі. Не атрымаўшы ніякай інфармацыі, пабітага Якаўлева вярнулі ў камэру. Празь пяць гадзін яго вызвалілі пад ціскам мясцовых жыхароў, якія выйшлі на мітынг, калі стала вядома аб ягоным затрыманьні.
У крымінальнай справе ёсьць яшчэ тры эпізоды катаваньня затрыманых украінцаў.
Расейскія вайскоўцы, якімі кіраваў Багатураў, патрабуючы інфармацыі аб «украінскіх дывэрсійных групах», імітавалі расстрэл затрыманага, націскаючы цынгель пісталета над яго галавой. Потым яго перавезьлі ў дзіцячы лягер «Слава», дзе працягнулі допыт. За адмову супрацоўнічаць на загад Багатурава затрыманага спачатку моцна пабілі гумавымі дручкамі, а калі той упаў на падлогу, пачалі біць нагамі. У выніку затрыманы некалькі разоў траціў прытомнасьць.
Ад яшчэ аднаго ўкраінца, якога таксама трымалі ў дзіцячым лягеры і моцна білі на загад Багатурава, патрабавалі інфармацыю аб удзельніках антытэрарыстычнай апэрацыі ў Данецкай і Луганскай вобласьцях, а таксама аб супрацы з украінскімі войскамі і праваахоўнымі органамі.
Трэці зь іх, які праходзіць сьведкам у справе супраць Багатурава, найбольш пацярпеў — яго дапытвалі і білі гумавымі дручкамі некалькі дзён запар, катавалі электрашокерам, які наводзілі на найбольш пацярпелыя ад пабіцьця месцы на целе, і таксама імітавалі ягоны расстрэл — выпусьцілі чаргу з аўтамата побач з затрыманым. Праз два тыдні пасьля катаваньняў украінца вывезьлі і выкінулі з машыны на адной з вуліц у Скадоўску.
Украінскія сьледчыя абвінавацілі ўраджэнца Беларусі Віктара Багатурава ў выдачы загаду на жорсткае абыходжаньне з цывільным насельніцтвам (нанясеньне пабояў і цялесных пашкоджаньняў), у незаконным зьняволеньні, утрыманьні ўкраінцаў у антысанітарных умовах, пазбаўленьні іх ежы і вады, а таксама ў парушэньні законаў і звычаяў вайны (псыхалягічны ціск з імітацыяй расстрэлу).
Згодна з Крымінальным кодэксам Украіны, Віктару Багатураву пагражае пазбаўленьне волі ад 8 да 12 гадоў.
Што вядома пра «вайсковага камэнданта» Скадоўскага раёну
Згодна з матэрыяламі ўкраінскіх сьледчых, Віктар Багатураў — грамадзянін Расеі, апошні пашпарт ён атрымаў 31 сакавіка 2006 году ў Новарасійску (Краснадарскі край Расеі). Камандзір 42-га асобнага матарызаванага палку апэратыўнага прызначэньня Нацыянальнай гвардыі Расеі, вайсковая частка 6916, што дысьлякуецца ў Севастопалі (анэксаваны Расеяй Крым).
Віктара Багатурава прызначылі камандзірам гэтага палку Расгвардыі за некалькі тыдняў да пачатку поўнамаштабнага ваеннага ўварваньня ва Ўкраіну — 3 лютага 2022 году. Тады ён быў падпалкоўнікам. Цяперашняе званьне палкоўніка ён атрымаў ужо пасьля апісаных падзеяў у Скадоўску.
Да Севастопалю Віктар Багатураў служыў у Тальяці, у вайсковай частцы 6622.
1 кастрычніка 2023 году яго ўключылі ва ўкраінскую базу «Міратворац» за загады аб катаваньні, зьдзеках і карных дзеяньнях супраць мясцовых жыхароў Скадоўскага раёну Херсонскай вобласьці ў памяшканьнях лягера «Слава» і Скадоўскага аддзелу паліцыі і ўдзел у гэтых дзеяньнях.
Віктар Багатураў нарадзіўся 19 сакавіка 1984 году, але, паводле інфармацыі ініцыятывы, на 2021 год ён ня меў беларускага грамадзянства.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- У красавіку высьветлілася, што мірныя перамовы пакуль ня маюць посьпеху, а тым часам Украіна заявіла, што ведае імёны 155 кітайскіх наймітаў, якія падпісалі кантракты з Расеяй і пайшлі на вайну. Афіцыйны Пэкін заявіў, што сваіх грамадзянаў на вайну не адпраўляў, а наадварот, раіў жыхарам краіны трымацца падалей ад абодвух бакоў.
- Дзяржаўны ўкраінскі праект «Хачу жыць», які выконвае Каардынацыйны штаб у пытаньнях абыходжаньня з ваеннапалоннымі, у красавіку 2025 году апрылюдніў прозьвішчы 742 грамадзян Беларусі, якія з 2023 году ваююць супраць Украіны на баку Расеі, зь іх 96 ужо загінулі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
Форум